1. kendi
yöntemini oluşturduktan sonra öğrenmeniz gereken kural kademi alım yapmaktır. Bir
hisseden ne kadar emin olursanız olun riski göz önüne alarak kademeli alım
yapmaktır. Kademeli alım düşüş ve yükselişlerde yapılabilir. Mutlaka bunu
kurallı yapın. Kuralsız yapılan kademeli alımlar zararı derinleştirilebilir. Benim
aklıma gelen iki yöntem var:
a) destek ve dirençler yardımıyla kademeli alım. Yöntem
şöyle işliyor. Kağıda alım yaptınız. Kağıt düştü. İkinci alımı 1. destekten. 3.
alımı 2. destekten şeklinde yapabilirsiniz. Yine aynı şekilde kağıt yükseldi.
2. alımı 1. direncin üstünden. 3. alımı 2. direncin üzerinden yapılabilir.
b) Bu
yöntemde düşüş veya yükselişlerde orantısal alım yapmak gibi. Düşüşte ve
yükselişlerde %3, % 7 veya %10 gibi
2. bundan
sonraki en önemli unsur stoploss’u öğrenmek. Stoploss çok önemli bir kavram. Fakat
beyin eğitimi ve disiplin şart bu yöntemi uygulamak için. Çünkü borsa stresli
bir ortamdır. Stres anlarından ziyade duygular ön plana çıkar. Ve duygular
doğru düşünmemizi engeller. Onun için kurallar koymak ve bunları baskı altında
uygulayabilmek için beyini eğitmek gerekir. Stoploss yöntemlerine gelince:
Nedense x liraya bir hisse alınırken y liraya çıkınca satacağım diye plan
yapılır. Sanki alınan her hisse yükselecekmiş gibi kişi kendini şartlar ve
hisse gerileyince de kendisini şartlandırmış olduğu için zarardayken hisseyi
satmaz, satamaz. Eli varmaz. Çünkü hisse mutlaka gitmeliydi, sağlam hisseydi.
O satmadıkça hisse daha da düşer bir süre sonra olay "şimdi satsam çok
zararım var, uzun vadede kazanırım bekleyeyim" şekline dönüşür.
Bir diğer problem de hisseyi alırken vadenin, yani X liraya alınan hissenin
hangi vade için alındığının belirlenmemiş olmasıdır. Y lira'ya satılacak olması
bir hedef ancak zaman bakımından ne kadar süreye göz yumulacak olduğunun da
belirlenmesi gerekir.
Borsada alınan her hissede kazanılacak diye bir şart yoktur. Zarar gayet
normaldir. Normal olmayan her hisseden kar edilecek şeklinde kişinin kendisini
şartlandırması ve zarar ihtimalini dikkate almamasıdır. Önemli olan nerede dur
denilmesini bilmektir. Buna da STOP LOSS deniliyor.
Adından da anlaşılacağı gibi stop loss, kaybın durdurulması demektir. Bu terim
katı kurallarla belirlenmiş bir kavram değildir. Değişkendir. Kişinin göz
yumacağı bir oran olabileceği gibi mekanik bir sistem de kullabilir. Bu iki
başlığı detaylı olarak incelersek;
1- Nisbi Stop Loss
a) Hisse Alım Fiyatına Göre Yapılacak Uygulama
Örneğin stop loss için göz yumulacak oran %4 olsun. Bu durumda 10 lira'dan
alınan hisse %4 değer kaybedince, 9,60'a gerileyince duyguya yer vermeden
satılacaktır.
b) Hissede Kar Gerilemesine Göre Yapılacak Uygulama
Örneğin 10 liradan alınan hisse 12 oldu ama alırken hissede hedef 13'tü. Kağıt
gerilemeye başladı. Acama düzeltme mi yoksa silkeleme mi? Tereddütüne düşmemek
için Kar'dan Zarar yaparken uygulamak üzere stop loss için bir oran belirlenir.
Örneğin bu oran %4 olsun. Bu durumda kağıt en yüksek gördüğü 12'den %4
gerilediği zaman, 11,52 olduğu zaman, stop loss uygulanır ve satış yapılır.
2- Mekanik Stop Loss
a) Ortalamaya Göre Yapılacak Uygulama
Hissede yapılan yatırımın vadesine göre ortalamalar takip edilir. Bu
ortalamalar yatırımcının yatırım prensibine göre değişir. yaygın kullanılanlar
10, ,20, 50, 100 vb.' dir. Örneğin Hissenin 21 günlük otalaması stoploss olarak
takip edilirse hisse bu fiyatın altına inince ayı tuzağına karşı hacim de takip
edilerek stop loss uygulanır. Yatırım uzun vadeli düşünülmüşse daha uzun süreli
ortalamalar kullanılır.
b) Trend takibine Göre Yapılacak Uygulama
Hissede yapılan yatırımın vadesine göre trendi takip edilir ve fiyatlar trendin
altına indiğinda ayı tuzağına karşı hacim de takip edilerek stop loss
uygulanır.
c) Destek-Direnç Takibine Göre Yapılacak Uygulama
Borsada en dipten alıp en yüksekten satmak mümkün olmadığı için kademeli alım
ve kademeli satım yöntemi kullanılır. Nedir bu kademeli alım, kademeli satım?
Borsada alırken kazanılır. Hisse desteğinden alınır direncinden satılır.
Dirençler ve destekler belirlenir, desteklerde ve dirençlerde hacim takip
edilir. Desteğin sağlamlığına, hissenin desteğinden destek bulduğu ve yükselişe
geçtiğine kanaat getirilirse aşılan direnç destek olarak görev yapacaktır ve
ilk hedef bir sonraki direnç olacaktır. Bu durumda hisse yükseldikçe alım
yapılabilir. Aynı şekilde direnç ve hacim takip edilir. Direnç hacimle aşılırsa
bir sonraki direncine kadar gidebileceği düşünülür ve satış bekletilir. Eğer
direnç hacimsiz geçilmişse "direnç geçildi" havası yaratmak üzere
olası bir boğa tuzağı kurulmuş demektir ve satış yapmak faydalı olacaktır.
Çünkü hisse bu direncini aşamadığı için muhtemelen güç toplamak için desteğine
geri dönecektir.
Peki stop loss nasıl uygulanır?
Hissenin desteği takip edilir ve eğer desteğin kırıldığına kanaat getirilirse
stop loss uygulanır. Çünkü destek kırılırsa bir sonraki olası durak bir alt
destek olacak diye düşünülür.
Faydası ne olur?
9,80 desteği kırılırsa ve satış yapılırsa bir alt destekten 9,60, 9,50 vs. alım
yapılarak %2-3 daha aşağıdan alım fırsatından faydalanılabilir.
"Borsa'da alırken kazanılır" prensibi bu şekilde işlem yapmaktır.
Bahsi geçmişken trend dönüşümlerinde hacim kriterini aktarmak gerekirse,
Trendin yukarı kırıldığına kanaat getirilebilmesi için trendin hacmin 1
haftalık ortalamasının 1,5-2 kat üzerinde yukarı yönlü kırılması gerekir. Aşağı
yönlü kırılması için de hacmin önceki birkaç güne göre bir miktar artması yeterlidir.
d) 3 Bars Nett Yöntemi
Joseph Stowell tarafından geliştirilmiş ve Daryl Guppy tarafından
geliştirilmiştir.
1- Bugünün en düşük fiyatı tespit edilir.
2- Geriye doğru bu en düşük fiyattan daha düşük en düşük fiyat tespit edilir.
3- Bu en düşük fiyat stop loss olarak kullanılır. Hisse bu değerin altına
inerse stop loss uygulanır.(
http://www.borsayorumu.com/yararli-borsa-bilgileri-t519-10.html
dan alıntıdır)
3. ) Hisse senetleri üzerinde temel analizi
öğrenin. Şirketlerin bilançolarını inceleyerek yapılan analizdir. Şirketin
mevcut durumu ve sektördeki gücü hakkında bilgi verir. Borsadaki bana göre en
önemli analizdir. Tabi profosyonel analiz yapmak çok uzun süreç. Ben size burada
basit temel analiz değerlerini öğreteceğim ki basit bir analizle çok şeyler
yapabilirsiniz. Basit temel analizin öğeleri:
A) Pd/dd oranı: toplam piyasa değeri / özsermaye. Yani şirketin piyasa değerinin özsermayesine bölünmesiyle
bulunan rakam.
* Buradaki incelik pd/ dd 1 ‘ e
yakın ise değerinde 1 ‘den düşük ise değerinin altında, 1 den yukarı gittikçe
şirket pahalılaşıyor demektir.
B) F/ k oranı: adından da anlaşılacağı üzere şirket hissesi fiyatının
hisse başı kazanca bölünmesiyle hesaplanır: f/k
oranı = şirketin piyasa değeri / şirketin net karı
* Buradaki incelik f/k oranı
sıfıra yaklaştıkça şirketin karlılığının verimli olduğudur. Buradaki en ideal
olan f/k oranı 0-10 arasında olması şirketin karlılığının verimli olduğu, 10
dan yukarı gittikçe verimliliğin düştüğü gibi sonuç çıkarılabilir.
C) Alacağımız hisse çok büyük bir
beklentisi yoksa düşük sermayeli olmalıdır. Çünkü düşük sermayeli hisse büyüme
potansiyeli olan hissedir. Buda hissede fiyat akışkanlığının fazla olmasını
sağlar. Günümüz koşullarında şirketin sermayesi 20-25 milyon tl yi aşmaması
önemlidir.
D) Karlılık oranı: aldığımız
kağıdın karlılık açısından istikrarlı olması aranmalıdır. Son 3 yılda karlı olması ve her yılın karının
bir önceki yılın karından% 20 yukarı da olması gerekir.
E) Aldığımız hissenin sektörünün
lider şirketi olması.
F) Kağıdın ihracat yapabilir
olması . Özellikle ithalata bağlı olmaksızın ihracat yapabiliyorsa daha iyidir.
